ارائه استاندارد بومی کاربرد پساب در کشاورزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 1- کارشناس ارشد بهداشت محیط، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی

2 گروه مهندسی آبیاری آبادانی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

3 کیومرث ابراهیمی، استاد، گروه مهندسی انرژی‌های نو و منابع پایدار، بخش مهندسی فناوری های محیطی، دانشکده علوم و فنون نوین، دانشگاه

چکیده

در کاربرد منابع آب ضوابط و استانداردهای مختلفی پیشنهاد شده‌است که هر یک بخشی از پیامد‌ها و جنبه‌های زیست‌محیطی مربوط‌به آب، خاک، گیاه و یا بهداشت و سلامت انسان را مورد توجه قرار داده‌است. به‌طور مثال استاندارد FAO علاوه بر پارامترهای آب، بر حفاظت از گیاه و خاک نیز تاکید دارد. از‌سوی‌دیگر استاندارد شولر بر پارامترهای آب تاکید‌ داشته و فقط در بخش آب شرب کاربرد دارد ولی از پارامترهای بهداشتی آب غافل مانده‌است. هدف مقاله حاضر ارائه استاندارد بومی کاربرد پساب به‌عنوان یکی از مهمترین منابع آب نامتعارف در کشاورزی است. برای نیل به این هدف ضمن جمع‌آوری، مطالعه و بررسی استانداردهای ملی کشورهای استرالیا، مکزیک، قبرس و اردن، استانداردهای بین‌المللی (WHO، FAO و EPA) و شاخص‌های ویلکاکس و شولر در خصوص استفاده از پساب (فاضلاب شهری تصفیه‌شده) در بخش کشاورزی، یک استاندارد تهیه و پیشنهاد ‌شده است که در این استاندارد پیشنهادی برخلاف استانداردهای موجود ایران برای پارامترهای کلسیم، نیترات، فسفات، سدیم، EC، TDS، SS و SAR مقادیر عددی پیشنهاد شده‌ است و مبنای آن صیانت از کیفیت آب، حفاظت از خاک، گیاه، ‌محیط‌زیست و سلامت و بهداشت انسان در رابطه با کاربرد پساب و تولید محصولات سالم کشاورزی است. در این پژوهش از داده‌های پایش کیفیت پساب تصفیه‌خانه‌های شهرستان زاهدان (1393 تا 1397)، شهرستان اراک (1395) و زرگنده، تهران (1397) به عنوان مطالعه موردی استفاده شد. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که پساب خروجی تصفیه‌خانه زاهدان در گروه پساب با خطر متوسط و پساب اراک و زرگنده در گروه پساب خوب قرار‌دارند. همچنین نتایج نشان‌می‌دهد برای کاربرد پساب زاهدان در آبیاری فضای سبز مقادیر پارامترهای pH، EC، SAR، BOD5، TSS، سدیم، منیزیم و جیوه بیش‌از حداکثر‌مجاز بوده و مقدار DO کمتر‌از حداقل مطلوب است. علاوه براین، در‌خصوص مقایسه مقدار فلزات سنگین با حد‌ مجاز استاندارهای مذکور، همه فلزات به‌جز مس با مقدار mg/l 0.56 (حدمجاز mg/l 0.2) در محدوده مجاز هستند. مقدار سدیم mg/l 15.95 و TSS mg/l 455.2 بیش‌ از حد‌مجاز همه استاندارها و استاندارد پیشنهادی می‌باشد. مقدار پارامترهای EC (ds/m 2.4)، SAR (7.63) ، TDS (mg/l 1919.6) و pH (7.76) در محدوده مجاز استاندارد پیشنهادی می‌باشد. همچنین با‌توجه‌به شاخص شولر این پساب در محدوده قابل‌قبول تا متوسط قرار داشته و بر‌اساس شاخص ویلکوکس، پساب زاهدان در کلاس S1-C4 قرار دارد. استاندارد پیشنهادی تحقیق حاضر نواقص استاندارد سازمان حفاظت محیط ‌زیست ایران را به‌عنوان کامل‌ترین استاندارد در بین استانداردهای بررسی ‌شده تکمیل نموده و همه جوانب حفاظت و سلامت آب، خاک، گیاه و انسان را شامل شده است. در استاندارد پیشنهادی برای پارامترهای کلسیم، نیترات، فسفات، سدیم، EC، TDS، SS و SAR محدوده مجاز تعیین ‌شده است در صورتی که در استانداردهای ملی موجود ایران تعریف ‌نشده ‌است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اقلیم و بوم سازگان مناطق خشک و نیمه خشک
دوره 2، شماره 1
شهریور 1403
صفحه 69-87

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 30 آذر 1402
  • تاریخ بازنگری: 09 اردیبهشت 1403
  • تاریخ پذیرش: 21 اردیبهشت 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار