مکان‏یابی مناطق مستعد تأمین منابع آب کوچک از طریق احداث سد زیرزمینی (منطقه مورد مطالعه: حوضه جنوب غربی‌کویر حاج علیقلی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه سمنان

چکیده

چکیده

سابقه و هدف: نظر به اینکه اغلب مناطق ایران دارای اقلیم گرم و خشک است و توزیع زمانی و مکانی بارش در نقاط مختلف آن نامناسب است، تأمین منابع آب در هر نقطه از کشور با مدیریت منابع آب‏های سطحی و زیرزمینی ضروری می‏باشد. یکی از روش‏های مناسب تأمین منابع آب کوچک در مناطق گرم و خشک، استفاده از سدهای زیرزمینی است. هدف از این پژوهش، تأمین آب برای شرب دام از طریق مکان‏یابی و احداث سدهای زیرزمینی، به‏خصوص در مناطق خشک، می‌باشد. منطقه مورد مطالعه، حوضه آبریز واقع در جنوب‏غرب کویر حاج علیقلی دامغان انتخاب شده که مسیر عبور دام نیز می‌باشد.

مواد و روش‌ها: برای این منظور، پارامترهای مؤثر در مکان‏یابی جهت احداث سد زیرزمینی شامل: شبکه آبراهه، شیب، زمین‏شناسی، گسل، چاه، چشمه، قنات و مسیر عبور دام تعیین شدند. لایه‏های اطلاعاتی و حریم‏های لازم براساس خصوصیات منطقه و پژوهش‏های مشابه در محیط نرم افزار ArcGIS آماده شدند و سپس با استفاده از روش‌های منطق بولین و میانگین هندسی، تلفیق نقشه‏های نهایی انجام شد و مناطق مستعد جهت تأمین آب برای دام در بخشی از این حوضه آبریز کویری تعیین گردید.

یافته‌‌ها: یافته‌های این تحقیق نشانگر عملکرد بسیار مناسب روش میانگین هندسی در مکان‌یابی می‌باشد زیرا استفاده از تابع لجستیک در این روش و حذف نظرات کارشناسی جهت وزن‌دهی، منجر به کاهش خطاهای احتمالی می‌شود. مقایسه نقشه‌های تلفیق شده توسط این دو روش در رتبه‌بندی مناطق مناسب مشهود می‌باشد. این نتایج نشان‌دهنده دقت زیادتر و خطای کمتر روش میانگین هندسی نسبت به نتایج حاصل از روش منطق بولین می‌باشد.

نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های این تحقیق می‏توان با انجام بازدیدها و مطالعات میدانی و در نظر گرفتن عوامل دیگر از جمله نیاز آبی منطقه و تأثیرات اجتماعی و زیست‌محیطی، گزینه‏های پیشنهادی در نقشه نهایی را جهت مکان احداث سد زیرزمینی اولویت‏بندی کرد. با توجه به شرایط حاکم بر مناطق گرم و خشک، و همچنین مزایای سدهای زیرزمینی، معایب کم و قابل اغماض، زمان کم ساخت و هزینه کم نگهداری آن، استفاده از این سازه جهت مدیریت و تأمین منابع آب در این مناطق پیشنهاد می‏ شود.

مکان‏یابی مناطق مستعد تأمین منابع آب کوچک از طریق احداث سد زیرزمینی (منطقه مورد مطالعه: حوضه جنوب غربی‌کویر حاج علیقلی)

کلیدواژه‌ها

اقلیم و بوم سازگان مناطق خشک و نیمه خشک
دوره 2، شماره 1
شهریور 1403
صفحه 50-68

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 11 اسفند 1402
  • تاریخ بازنگری: 24 اردیبهشت 1403
  • تاریخ پذیرش: 16 اردیبهشت 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار