مکان‌یابی و پهنه‌بندی کمپ‌های گردشگری با استفاده از عوامل آب و هوایی (مطالعه موردی: شهر سبزوار)

سابقه و هدف: وجود جاذبه‌های طبیعی و اقلیم‌های مختلف جغرافیایی سرمایه‌های ارزشمندی در زمینه اقتصادی برای جامعه انسانی به ارمغان آورده است، که به تنهایی عنصر کافی جهت رشد و توسعه صنعت گردشگری به حساب نمی‌آیند و بهره برداری از آنها مستلزم ایجاد شرایط مختلفی است، که وابسته به ثبات بخش گردشگری می‌باشند. سبزوار در مسیر عبور بیش از 20 میلیون زائر حرم رضوی است، اما به دلیل نبود امکانات و همچنین ناشناخته ماندن ظرفیت‌های گردشگری، این مسافران و گردشگران بدون هیچ توقفی از این شهر تاریخی عبور می‌کنند. لذا هدف از این پژوهش، بهره‌گیری از پتانسیل‌های گردشگری شهر سبزوار به منظور مکان‌یابی مناسب‌ترین پهنه جهت احداث کمپینگ گردشگری است.

مواد و روش‌ها: در این پژوهش با بهره‌گیری از تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در محیطGIS ، بهترین مکان جهت احداث کمپینگ گردشگری در شهرستان سبزوار انتخاب گردید. برای دستیابی به هدف اصلی پژوهش، با بررسی منابع مختلف و شرایط در منطقه، معیارهای آسایش اقلیمی، کاربری اراضی، طبقات ارتفاعی، جهت و درصد شیب، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، فاصله از جاده، فاصله از مراکز خدماتی، فاصله از سکونتگاه و آّبادی و مراکز خدماتی شناسایی و استخراج گردید. در مرحله بعد، لایه‌های معیارهای فوق از نرم‌افزار گوگل ارث و ینجش از دور استخراج گردید. سپس، پردازش داده‌ها از جمله تبدیل لایه‌های وکتوری به رستری، وزن‌دهی به معیارها (در پنج طبقه اهمیت بسیارزیاد = با ارزش 9، زیاد= 7، متوسط=5، کم=3 و بسیارکم=1) انجام گرفت. برای وزن‌دهی به لایه‌های استفاده شده از نظر 20 کارشناس باتجربه مرتبط با موضوع، استفاده گردید. در پایان با استفاده از روش همپوشانی (overlay) و مجموع وزن‌ها (weighted sum)، محدوده‌ی مطالعه از نظر استعداد اکوکمپ گردشگری در سه طبقه پهنه‌بندی شده است.

یافته‌ها: با توجه به نتایج، مشخص شد، که بهترین زمان برای مسافرت به شهر سبزوار از نظر آسایش اقلیمی، فصل بهار بوده، که میزان آن برابر با 48 درصد است. مدل و انواع کمپ‌های مورد استفاده توسط گردشگران در منطقه آورده شده است، که بیشترین مربوط به آلاچیق است. سه محدوده مستعد جهت ایجاد کمپینگ گردشگری به ترتیب شامل مکان الف واقع در غرب شهرستان با کسب امتیاز 52.9 درصد به‌عنوان بهترین موقعیت، مکان ب، با امتیاز 35.9 درصد و مکان ج با 11.7 درصد مشخص گردیدند. همچنین، 34 درصد از مسافران نیاز به احداث کمپ در شهر را در حد بسیار زیاد، 35 درصد در حد زیاد، 24 درصد در حد متوسط و حدود 7.5 درصد کم و بسیار کم احساس کرده‌اند. میزان خدمات لازم برای گردشگران و مسافران در شهر سبزوار نامناسب و نامطلوب ارزیابی شده است، که این امر می‌تواند در ماندگاری در شهر سبزوار اثر بسیار قابل ملاحظه‌ای می‌تواند داشته باشد. همچنین، مسافران اعتقاد داشتند، بیشترین ضعف در قسمت زیرساخت‌های موجود در شهر سبزوار و همچنین ضعف در مراکز خدماتی مسافر مثل اقامتگاه و خدمات مربوط به آن می‌باشد.



نتیجه‌گیری: با توجه به موقعیت بین راهی شهر سبزوار در جهت گذر به شهر مشهد به نظر می-رسد، مناطق نزدیک به راه های ارتباطی و دارای زیرساخت مناسب، بهترین مکان جهت احداث کمپینگ گردشگری در شهر سبزوار می‌باشند. فراهم نمودن امنیت در مناطق گردشگری، اولین گام برای تحقق اهداف اکوتوریستی است. همچنین، شرکت‌دادن بخش خصوصی در زمینه‌ی تاسیس کمپینگ گردشگری، فراهم نمودن امکان سرمایه‌گذاری برای سرمایه گذاران، ایجاد امکانات ورزشی و فرهنگی در کمپینگ می‌تواند در جذب مسافر تاثیرگذار باشد.