برآورد ارزش اقتصادی کارکرد پوشش گیاهی در تنظیم گاز دی‌اکسیدکربن در جنگل کاری‌های با سنین مختلف (منطقه مورد مطالعه: قطعه چهار شهریار)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده کویرشناسی دانشگاه سمنان

2 دانشکده کویرشناسی، دانشگاه سمنان

10.22075/ceasr.2025.32231.1049

چکیده

سابقه و هدف: با توجه به چالش‌های ناشی از تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی، ترسیب کربن به‌ویژه در اکوسیستم‌های مرتعی به‌عنوان راهکاری مؤثر برای کاهش غلظت دی‌اکسیدکربن اتمسفری مطرح شده است. ارزش‌گذاری اقتصادی خدمات اکوسیستمی از جمله ذخیره کربن و تولید اکسیژن، می‌تواند ابزاری کارآمد برای تصمیم‌گیری‌های کلان و جلب سرمایه‌گذاری در جهت حفظ و احیای مراتع باشد. این پژوهش با هدف برآورد ارزش اقتصادی کارکرد پوشش گیاهی در تنظیم گازهای دی‌اکسیدکربن و اکسیژن در جنگل‌کاری‌های با سنین مختلف در منطقه قطعه چهار شهریار انجام شده است.
مواد و روشها: منطقه مورد مطالعه قطعه چهار شهریار واقع در جنوب غربی شهرستان شهریار است. نمونه‌برداری از پوشش گیاهی شامل گونه‌های Atriplex canescens با سنین ۱۱، ۱۶ و ۲۶ ساله و گونه Haloxylon aphyllum  ۱۸ ساله به روش تصادفی- سیستماتیک انجام شد. برای تعیین میزان کربن آلی، از روش سوزاندن در کوره الکتریکی استفاده گردید. محاسبه جذب دی‌اکسیدکربن بر اساس نسبت وزنی CO2 به کربن (۶۷/۳) و برآورد تولید اکسیژن با استفاده از فرمول فتوسنتز انجام شد. ارزش اقتصادی جذب کربن با استفاده از سیاست مالیات بر کربن و هزینه‌های انتشار (ارزش سایه‌ای) و ارزش تولید اکسیژن با روش هزینه جایگزین محاسبه گردید.
یافته‌ها: میانگین سالانه جذب دی‌اکسیدکربن در هر هکتار از مراتع منطقه 65/0 تن (معادل 17/0 تن کربن) و تولید اکسیژن 48/0 تن برآورد شد. بیشترین میزان جذب کربن مربوط به تاغکاری ۱۸ ساله (26/0 تن در هکتار) و کمترین آن مربوط به آتریپلکس کانسنس ۱۱ ساله (12/0 تن در هکتار) بود. ارزش سایه‌ای جذب کربن در منطقه 44/2126 دلار در سال و ارزش اقتصادی تولید اکسیژن 97/52820 دلار در سال محاسبه شد. در مجموع، هر هکتار از مراتع منطقه سالانه 4/114 دلار ارزش اقتصادی از نظر کارکرد تنظیم گازهای اکسیژن و کربن ایجاد می‌کند.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که مدیریت صحیح مراتع می‌تواند سهم قابل‌توجهی در افزایش ذخیره کربن و تولید اکسیژن داشته باشد. ارزش‌گذاری اقتصادی این خدمات نه‌تنها جایگاه مراتع را در مقابله با تغییرات اقلیمی برجسته می‌سازد، بلکه می‌تواند به عنوان ابزاری مؤثر در برنامه‌ریزی‌های زیست‌محیطی پایدار و جذب سرمایه‌گذاری برای احیای مراتع مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به وسعت مراتع در ایران، تلفیق این ارزش‌ها در سیاست‌های ملی و محلی ضروری به نظر می‌رسد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اقلیم و بوم سازگان مناطق خشک و نیمه خشک
دوره 2، شماره 2
اسفند 1403
صفحه 116-128

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 26 آبان 1403
  • تاریخ بازنگری: 30 دی 1403
  • تاریخ پذیرش: 03 اسفند 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار