افزایش تولید شکر با کشت نشایی چغندرقند (‏Beta vulgaris L.‎‏)؛ راهکاری برای مقابله با ‏خشکی ‏

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد اگرواکولوژی، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده علوم و ‏مهندسی کشاورزی، ‏دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 دانشیار گروه تولید و ‏ژنتیک گیاهی، دانشکده ‏علوم و مهندسی ‏کشاورزی، دانشگاه ‏رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

سابقه و هدف: چغندرقند یکی از منابع مهم تولید شکر است. نزدیک به 40 درصد شکر تولید شده در ‏جهان از چغندرقند به دست می آید. از هزاران سال پیش، قند چغندر جزء ارزشمندی در رژیم غذایی ‏انسان بوده است. نشاءکاری چغندر یکی از راهکارهای مناسب برای دستیابی به جمعیت گیاهی یکنواخت، ‏تولید محصول بیشتر، کاهش رقابت علف‌های هرز، کاهش استفاده از علف‌کش‌ها و سرمایه‌گذاری در فصل ‏رشد طولانی‌تر با بستن تاج پوشش اولیه است. انتخاب تاریخ کاشت مناسب یکی از فاکتورهای مهم در ‏کشت هر محصول براساس شرایط منطقه‌ای است. این آزمایش به‌منظور افزایش عملکرد چغندرقند با روش ‏کشت نشایی انجام شد.‏

مواد و روشها: این آزمایش به‌منظور افزایش عملکرد چغندرقند با روش کشت نشایی در دو سال (94–‏‏93) در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی، کرمانشاه انجام شد. آزمایش در ‏سال اول به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار بود. عامل‌ها شامل ‏سه روش کاشت (بذرکاری، نشای 4 هفته‌ای و نشای 6 هفته‌ای) و دو تاریخ کاشت (کشت زودهنگام و ‏کشت زمان معمول) بود. آزمایش در سال دوم به‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار بود. ‏تیمارها شامل نشاءکاری 6 هفته‌ای زودهنگام (تیمار برتر سال اول) و بذرکاری (شاهد) بود. داده‌های ‏حاصل از یاداشت‌برداری‌ها و نمونه‌گیری‌های صفات مورد نظر، به کمک نرم‌افزار ‏SAS‏ نسخه‎ ‎‏2/9 تجزیه ‏و تحلیل شد. برای مقایسه میانگین‌های مربوط به هریک از تیمارها از روش ‏LSD‏ در سطح احتمال 5 ‏درصد استفاده گردید. ‏

یافته‌ها: نتایج آزمایش در سال اول نشان داد که نشاءکاری 6 هفته‌ای زود هنگام موجب افزایش وزن ‏خشک برگ و اندام‌های هوایی، عملکرد تازه ریشه و سطح برگ نسبت به سایر تیمارها گردید که به‌عنوان ‏تیمار برتر شناخته شد و برای تکرار آزمایش در سال دوم انتخاب گردید. نتایج آزمایش در سال دوم نشان ‏داد که نشاءکاری موجب افزایش هدایت روزنه‌ای، کلروفیل ‏b، کلروفیل کل، وزن تازه و وزن خشک ‏اندام‌های هوایی، عملکرد تازه و عملکرد خشک ریشه، قطر ریشه، ارتفاع و قطر طوقه و عملکرد شکر ‏نسبت به کشت مستقیم شده است. ‏

نتیجه‌گیری: جهت افزایش عملکرد شکر، نشاءکاری شش هفته‌ای در تاریخ یک اسفند برای کرمانشاه ‏توصیه می‌گردد. همچنین از نتایج سال دوم چنین به نظر می‌رسد که در کشت نشایی با وجود چند شاخه‌ای ‏شدن ریشه اما عملکرد شکر بالا می‌تواند علت مناسبی برای جایگزینی کشت مستقیم با کشت نشایی گردد. ‏باتوجه با اینکه نشاءکاری باعث کاهش مصرف نهاده ها در کشاورزی می‌شود و مهمترین نهاده در بخش ‏کشاورزی مناطق خشک و نیمه خشک آب است، لذا نشاءکاری چغندر راهکاری امیدبخش برای مقابله با ‏خشکی است.‏

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اقلیم و بوم سازگان مناطق خشک و نیمه خشک
دوره 2، شماره 1
شهریور 1403
صفحه 17-35

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 29 دی 1402
  • تاریخ بازنگری: 06 مرداد 1403
  • تاریخ پذیرش: 31 شهریور 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار